Bu temel olcuyle, yeme icme adabinin ana hatlari ortaya cikar. O da, istifade edecegimiz bir nimeti, elimize aldigimiz bir rizki
’in adiyla yemeye baslamak; nimete saygili olmak, tasidigi sanat incelikleri uzerinde tefekkur, yedikten sonra da ’a hamd etmektir.Ikinci onemli adabi, yeyip ictiklerimizin helalden olmasidir. Bu da hem dinen kullanimi yasak olmamasi, hem de hakkimiz olmasina baglidir. Islamî usullerle kesilmemis hayvan eti, domuz ve diger yenmeyen canlilardan beslenmek ve sarap icmek yasak olanlara ornektir.
Hz. Peygamber, gunde iki kere yemek yerdi. Az yemeyi tavsiye ederdi. Haram olan yiyecek ve icecekler haric, diger yiyecekleri yerdi. Sadece et veya sadece sebze yemek gibi tek yonlu beslenmezdi.
Bazi yemekleri daha cok sevse de, hicbir yemek icin “sevmiyorum” ifadesini kullanmazdi.
[Yani:cogumuzun bazi yemekler icin dedigini demezdi]
Yemek davetlerine katilirdi
.[Yani:davetlere icabet eder,bizler gibi mazeret beyan etmezdi.]
Yemege baslamadan once ve yemekten sonra ellerini yikardi.
[Yani:bizler gibi ellerinin her zaman temiz oldugunu dusunmezdi]
Besmele ile baslar, uygun ve kisa bir dua ile bitirirdi.
[Yani:Bizler gibi sukursuz bir sekilde yemeyip; insan olmanin verdigi sorumlulukla Rabbine sukrederdi.]
Sag eliyle yerdi. Sol eliyle yiyenleri ikaz ederdi. Ortaya konulmus yemegin, kendi onune gelen kismindan yerdi. Yemek yerken saga, sola dayanmaz, yaslanarak yenilmemesini tavsiye ederdi. Yuzu koyun uzanarak yemek yemeyi yasaklardi. Yemegin israf edilmesini menederdi.
[Yani:bizler gibi yemegin dibini asla birakmaz,tam aksine ekmekle sunnetler, ekmek kirintilarini toplar ve parmaklarini bile yalardi.]
Sogan, sarimsak gibi kokusu baskalarini rahatsiz eden yiyecekleri yedikten sonra toplum icine girmeyi hos karsilamazdi.
[Yani:Bizler gibi dusuncesizlik etmez,pis kokan bir seyi yemeden once defalarca dusunur "acaba birisi rahatsiz olur mu" diye dusunur; bazen sevdigi bir seyi bile yemezdi.]
Yemege ve suya uflemeyi yasaklardi. Yemegin cok sicak yenmemesi gerektigini soylerdi. Yemek ve su kaplarinin agzini kapatmayi tavsiye ederdi. Aile fertlerinin yemegi bir arada yemelerini tavsiye eder ve beraber yenen yemegin bereketli oldugunu belirtirdi.
[Yani:bizler gibi ayri ayri yemez, mumkunse birkac kisiyle beraber yemek yerdi.]
Asiriya kacmadan konusup sohbet ederdi.
Bu ve benzeri sunnetlerinden hareketle yeme icme adabi soylece sayilmistir:
1. Yemekten evvel ve sonra elini yikamak,
2. Yemegi kendi onunden almak,
3. Sag eliyle ve oturarak yemek,
4. Lokmayi agza gore almak ve iyice cignedikten sonra yutmak,
5. Lokmayi yutmadikca ikinci lokmaya el uzatmamak agzinda lokma ile konusmamak,
6. Suyu icmeden evvel bardaga bakmak,
7. Suyu bir solukta icmemek,
8. Bardagin icine nefes vermemek,
9. Baskalarini tiksindirecek soz ve hareketten kacinmak,
10. Baskasinin lokmasina ve yedigine bakmamak,
11. Lokmayi agzina korken kafasini tabaga dogru uzatmamak,
12. Yemekte israf etmemek, lokmasini ve aldigi yemegi bitirmek,
13. Agzindan bir sey cikarmak gerektiginde yuzunu sofradan cevirmek ve sol eli ile almak,
14. Disleriyle koparmis oldugu lokmayi yemege batirmamak.
15. Helalinden, temiz yemek ve
’a sukretmek,16. Sofra sahibiyse, utanmamalari icin herkes yeyip bitirmedikce sofradan el cekmemek ve kalkmamak (az yiyen biriyse agir yemeli ve yer gibi davranmali),
17. Once yasca veya mevkîce buyuk olanin baslamasi,
18. Mecbur kalmadikca sokaklarda yemek yememek.
Su icmenin sunnetleri:
1- Suyu hizli degil, yavas icmek
Hazret-i Ali (ra) bildirmistir: Peygamber Efendimiz (asm): “Su ictiginizde emerek (yudum yudum) icin, agziniza dokercesine icmeyin” buyurmustur.
2- Suyu bir defada degil, iki veya uc defada icmek ve icerken icine nefes vermemek.
Ebu Katade (ra) bildirmistir: Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) buyurdu ki:“Sizden biriniz su ictiginde su kabina uflemesin.” (Solunum sistemindeki bakteri ve mikroplarin sindirim sistemine karismamasi icin)
Ebu Said (ra) anlatmistir: Resulullah Efendimiz (asm) buyurdu ki: “Su bardagini agzindan uzaklastir, sonra nefes al.”
3- Suyu mumkunse oturarak icmek, mumkun degilse ayakta icmek
Ebu Said el-Hudri, Resulullah’in (asm) suyu ayakta dikilerek icmeyi yasakladigini bildirmistir. Fakat Hazret-i Ali’den (ra) gelen bir rivayet de soyledir: Hazret-i Ali (ra) Kufe mescidinin kapisinda ayakta su icti ve soyle dedi: “Bazi kimseler birisinin ayakta su ictigini fena gorurler. Halbuki ben Peygamber Efendimiz’in (asm) benim ictigimi gordugunuz gibi su ictigini gordum.”
4- Suyu sag eliyle icmek.
Ibn-i Omer (ra) bildirmistir: Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) buyurdu ki:“Biriniz yemek yedigi zaman sag eli ile yesin. Ictigi zaman da sag eliyle icsin. Cunku seytan sol eli ile yer, sol eli ile icer.”
5- Suyu icerken “Bismillahirrahmanirrahim ” demek. Ictikten sonra
’a hamd etmek, yani “Elhamdulillah” demek.Ebu Hureyre (ra) uzunca bir hadisin sonunda bildirmistir: “Resulullah (asm) sut kadehini aldi, Besmele cekti, icti ve
’a hamd etti.”Omer ibn-i Seleme (ra) bildirmistir: Ben Resulullah’in (asm) terbiyesinde bulunuyordum. Yemek yerken elim yemek kabinin her tarafinda dolasirdi. Resulullah (asm) bana: “Cocugum!
’in adini an. Sag elinle ye ve sana yakin olan taraftan ye” buyurdu.6- Suyu aile icinde de olsa ikram etmek
Irbad bin Sariye (ra) bildirmistir:
Resulu (asm) soyle buyurdu: “Erkek hanimina su dahi icirse ondan sevap kazanir.”.
Aile ve arkadas ortaminda eger herkes susamis ise, uygun olan once baskalarina suyu ikram etmektir.
Kaynak: http://www.teknoecs.net/2013/06/peygamberimizin-sav-yeme-icme-adabi.html#ixzz2XskxJE4n